Versnelling door de Covid-pandemie?

Onlangs woonde ik de online voorstelling ‘Inzet zorgtechnologie is vanzelfsprekend‘ bij. Twee mannen die zichzelf inspirator en futurist noemden, probeerden een uur lang de kijker ervan te overtuigen hoe belangrijk het is om zorgtechnologie te omarmen. Ze keken er heel ernstig bij en benadrukten de boodschap met grootse armgebaren. Omdat het ook luchtig moest blijven, zorgden ze tussen de bedrijven door voor entertainment dat vooral hun eigen ego’s diende. Maar dat terzijde.
Eén van de twee vertelde tijdens de show dat de coronacrisis heeft gezorgd voor een versnelling van de ontwikkeling en het gebruik van technologie in de zorg. Met wel zeven jaar! De bijzonderheid werd met een ernstige blik, stemverheffing en een groots armgebaar onderstreept. Levert het ons toch nog iets goed op. Never waste a good crisis. Klonk spannend en hip. Precies zoals de heren zichzelf ook zagen. Maar ook dat terzijde.

Een bron werd niet vermeld. Voorbeelden werden niet gegeven. Die ken ik wel. In de ziekenhuiswereld zie ik inderdaad de versnelling terug. Niet alleen verlopen contacten tussen arts en patiënt vaker telefonisch of via beeldschermcontact. Ook telemonitoring heeft een grote stap gezet. De app Thuismeten is hiervan een mooi voorbeeld. Maar hoe zit het in de ouderenzorg? Ik werk in die sector en houd me dagelijks bezig met zorgtechnologie, dus ik zit dicht op het vuur. Er wordt steeds vaker technologie ingezet en er zijn steeds meer producten. Maar een versnelling door de coronacrisis? Ik zie het niet.

Wat ik wel zie is dat de coronacrisis een indruk geeft van hoe de voorspelde personeelskrapte in het echt voelt. In veel verpleeghuizen was het verzuim tijdens een coronagolf meer dan 10%. Terwijl er evenveel zorg geleverd moest worden. Dat is over een paar jaar ook zonder coronagolf het uitgangspunt als er niks verandert. Maar zorgt het aan den lijve ondervinden van het tekort voor de versnelling? Niet meteen. Niet omdat het urgentiebesef niet wil doordringen – dat was er al – maar omdat een systeemverandering nodig is, en die is niet van de één op andere dag gerealiseerd. Ook niet als er urgentiebesef is. Een systeemverandering of transitie vraagt om meer en kan niet door de zorgmedewerkers worden gerealiseerd. Ook niet als ze zorgtechnologie omarmen waartoe de heren maar bleven oproepen in hun show.

In ieder nieuwsbericht over de tekorten in de zorg en de roep om verandering wordt voor de noodzaak van grootschaligere inzet van zorgtechnologie gepleit. Of om innovatie. Steeds als ik dat lees of hoor denk ik: prima, maar wat dan en hoe dan? Zorgtechnologie en innovatie zijn containerbegrippen die multi-interpretabel zijn, door elkaar gehaald worden en voorbij gaan aan een goede probleem- en oplossingsanalyse.
Een productinnovatie die buiten de muren van een verpleeghuis is ontwikkeld zorgt niet automatisch voor een procesinnovatie. Ook niet in de ouderenzorg. In de ziekenhuiswereld blijkt zorg makkelijker verplaatst te kunnen worden met behulp van zorgtechnologie. Daar vindt nu een procesinnovatie plaats die blijvend is. Ziekenhuis Isala realiseerde in de vierde coronagolf een tijdsbesparing van 250 verpleegkundige diensten in 4 weken door telemonitoring in te zetten. Dat is maar liefst 14 fte. Die er overigens niet was. Kunnen we dat in de ouderenzorg ook? Er zijn veelbelovende technologieën (dat wil zeggen die een positieve business case opleveren en voordelen voor zowel zorgmedewerkers als cliënten opleveren) zoals slim incontinentiemateriaal en de Momo Bedsense. Maar gaan die ook echt zorgen voor een procesinnovatie? Het is nog steeds ongeveer dezelfde zorg op dezelfde plek, in dezelfde omgeving, hooguit geleverd door iets minder zorgmedewerkers.

En robots? Die komen in dit hele verhaal helemaal nog niet voor. Ze hebben ook tijdens de coronacrisis die nu al bijna 2 jaar duurt, in de ouderenzorg geen rol gespeeld. De successen die recent zijn geboekt zoals met tinybot Tessa bij De Zorggroep zouden zonder de pandemie ook wel gerealiseerd zijn. En alle losse experimenten met de Sara waren ook wel uitgevoerd. Het kan twee kanten op. Of er komt een robot die een procesinnovatie op gang brengt. Of de transitie van de ouderenzorg komt echt op gang en biedt ruimte aan nieuwe zorgtechnologieën en dus ook aan robots. Ik hoop het eerste. Maar de tweede optie is ook prima. Of zal ik het eens aan de twee mannen vragen?